Iedereen is het ermee eens: mondzorg wordt steeds minder betaalbaar. Dat is al zo voor mensen met gemiddelde inkomens, en als je leeft met geldzorgen al helemaal. Het is dan ook niet gek dat er steeds meer mensen de tandarts of mondhygiënist mijden. Angst voor hoge rekeningen, niet weten wat je opties zijn of onbegrip vanuit de tandarts spelen de hoofdrol. Vanuit de ACTA zijn onderzoekers bezig met de vraag hoe je mondzorg lokaal beter bereikbaar kan maken. Na een aantal sessies met de NoordAs was het afgelopen dinsdag zover om in gesprek te gaan met de mensen die de macht hebben om iets te veranderen.
"Pas na de meting kreeg ik te zien dat de behandeling 1100 euro zou kosten. Ik was aanvullend verzekerd, maar dit werd niet gedekt..."
Yvonne ging van start. "Ik heb diabetes, epilepsie en nog meer aandoeningen. Als ik de tandarts mijd, dan heeft dat gevolgen voor mijn ziektebeeld. Daarom heb ik een goede verzekering en ben ik ook aanvullend verzekerd. Toen ik een vergevorderde tandvleesontsteking had, wilde ik daar natuurlijk graag iets aan laten doen. Niemand zei wat over kosten. De mondhygiënist deed een meting bij me. Pas toen de meting af was, kreeg ik de rekening te zien. De gehele behandeling zou me 1100 euro gaan kosten, en de kosten van de meting moest ik al betalen. En dat bleek nu net níét verzekerd te zijn. 1100 euro kan ik niet betalen. Ik dacht dat ik goed zat. Wat moet je dan?"
Het laat twee belangrijke problemen zien: tandartskosten zijn vaak niet inzichtelijk en je wordt niet meegenomen in het proces, én het zorgverzekeringsysteem zorgt ervoor dat je bijna nooit weet waar je aan toe bent, al probeer je er nog zo veel rekening mee te houden. Yvonne was toentertijd verzekerd bij de collectieve zorgverzekering van de gemeente Amsterdam & Zilveren Kruis, met de meest dekkende aanvullende verzekering, en nog was het niet genoeg. De communicatie moet duidelijk simpeler en overichtelijker. Maar daarmee is het probleem nog niet opgelost.
Bij de NoordAs hebben we uitgezocht: voor een gemiddeld persoon bedragen de tandzorgkosten per jaar al bijna 500 euro. 2 keer per jaar naar de tandarts en twee keer per jaar naar de mondhygiënist, zoals door iedereen wordt aanbevolen, én twee gaatjes laten vullen? Dan ben je daar al doorheen. Wat heb je dan aan een aanvullende verzekering (AV1) die in totaal maar 150 euro dekt? "Dan kun je beter géén aanvullende verzekering nemen en gewoon geld apart zetten, als je dat kan, hoorde ik," zei Yvonne. "Maar niemand die je dat uitlegt." De AV3 dekt gelukkig meer (toentertijd 500 euro), maar ook daarmee red je het bij lange na niet met een behandeling van 1100 euro. De enige échte oplossing is om mondzorg weer terug in de basisverzekering te stoppen. "Als je wil dat mensen geen drempel meer voelen om naar de tandarts te gaan, dan moet je een basis aan behandelingen simpelweg gratis maken. De realiteit is dat een consult en een gaatje vullen voor veel mensen al te duur is," zegt Marijke. "En je mondgezondheid is onlosmakelijk verbonden met de gezondheid van de rest van je lichaam. Het is zó belangrijk. Dit is de enige manier om mensen die de tandarts mijden tegemoet te komen."
"Bij de ACTA wordt er ten minste wél naar alternatieven gezocht."
Het tweede verhaal kwam van Lode. Hij stelde mondzorg lange tijd uit door drukte. "Ik dacht: ik ga op een dag wel naar Turkije toe om alles goedkoop te laten fixen. Toen ik mijn baan verloor, realiseerde ik me dat ik een probleem had. Nu heb ik geen geld én een slecht gebit." Tandartsen in het verleden had hij slechte ervaringen mee. "Je weet niet wat je kan verwachten, er zit zo'n commerciële drive achter. Ze zullen altijd zeggen dat de duurste behandeling nodig is. En dat zou ik gewoon niet kunnen betalen." Sindskort is hij aangenomen als patiënt bij de ACTA. "Daar wordt er ten minste wel naar me geluisterd en met me mee gedacht. Het maakt mij niet uit als ze drie uur in mijn mond aan het wroeten zijn. Of dat de behandeling maanden in plaats van dagen gaat duren. Er wordt ten minste gekeken naar alternatieven die ik wél kan betalen. Bij de ACTA vragen ze: hoe veel geld heb je en kun je hier aan besteden? Dat vind ik belangrijk. Ze dwingen me niet om een dure operatie te nemen. Ze maken van tevoren met mij een plan, zo kom je niet voor verrassingen te staan."
Samen hebben we bedacht dat 'sensitiviteit' naar mensen met met weinig geld door tandartsen belangrijk is. Dat gaat over transparantie over de rekening en behandeling, meedenken over alternatieven die mogelijk zijn met het budget dat de patiënt heeft, extra tijd tijdens consulten om door te vragen over waarom iets niet lukt, of minder snel boetes bij laatkomen of incasso's als je een rekening niet op tijd hebt betaald.
Mogelijke oplossingen?
Bij het gesprek waren medewerkers van uiteenlopende organisaties aanwezig. Dat was belangrijk om meteen met elkaar in oplossingen te denken.
Een van de genoemde oplossingen was om de lijntjes korter te maken tussen hulpverleners, tandartsen en geldschieters zoals fondsen. Als een buurtteam het Fonds Bijzondere Noden beter weet te vinden, en een tandarts mee wil werken aan het opschrijven van de behandeling voor zo'n fonds, kunnen mensen sneller op een andere manier hun mondzorg betaald krijgen. Dat is super belangrijk, en gelukkig ook haalbaar op het niveau van een stad(sdeel). Wel vinden wij dat dit geen structurele oplossing is.
Uiteindelijk moet de collectieve zorgverzekering simpelweg beter aansluiten bij de behoeften van mensen met een zorgvraag en weinig geld, zoals Herman van Cliëntenbelang Amsterdam ook onderstreepte. 600 euro aan mondzorgvergoedingen wanneer je een hoge premie betaalt en écht veel gebitsproblemen hebt, is een sigaar uit eigen doos. En veel mensen met weinig geld hebben deze problemen nu eenmaal. Hierover gaat de NoordAs verder in gesprek met Cliëntenbelang.
Hiernaar doet het ministerie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport op dit moment onderzoek. Hoe kun je de gemeentepolis goed laten aansluiten op wat mensen nodig hebben? En hoe kan dat landelijk rechtgetrokken worden? Zij houden zich bezig met vragen als 'werken de huidige regelingen,' 'weten mensen de juiste informatie te vinden,' 'wat kun je doen als je buiten de boot valt - dus hoe ziet een goed sociaal vangnet eruit', en 'wat moet er minimaal in een gemeentepolis?'
Gelukkig heb je ook tandartsen met een sociaal hart, die meedenken over hoe je behandelingen op een lager bedrag uit kunt laten komen voor mensen met weinig geld, zoals door andere codes te gebruiken. Het probleem blijft dat alle tandartsen ondernemers zijn en dus geld willen verdienen. Maar, volgens iemand die op moment de opleiding tandheelkunde volgt, is er steeds meer aandacht voor zo'n sociale insteek in de opleiding, bijvoorbeeld door maatschappelijke stages.
Het zou helpen als er een lijst komt met dit soort sociale tandartsen in de stad, zoals er lijsten zijn met tandartsen voor mensen met een angst. Fonds Bijzondere Noden wil dit op zich nemen, maar ook de gemeente zou hier aan mee moeten werken. Het nadeel is wel dat er dan alleen maar dat type patiënten binnenkomt, wat slecht is voor de tandartspraktijk. In dat geval zou er gekeken moeten worden naar (financiële) aanmoediging van buitenaf, bijvoorbeeld vanuit de gemeente.
Comments